Cementloze klinkers

't Centrum is één van de drie realisaties binnen het Europese URBCON-project, dat toont hoe ‘groenere’ betonsoorten gemaakt én gebruikt kunnen worden. Via technologiepartner ResourceFull kwam ’t Centrum bij Ebema terecht voor een duurzamere verharding rond hun gebouw. “Dat was voor ons hét moment om te innoveren met een cementarme versie van de waterpasserende klinker Halter Classic”, zegt Frank Gendera. “In mei 2023 leverden we 420 vierkante meter Halter Classics die grotendeels gemaakt zijn van cementvrij geopolymeerbeton. Dit type betonstraatsteen lijkt op een gewone klinker, is even sterk en heeft dezelfde kleur en afmetingen , maar hij bevat veel minder cement.”

Minder CO2-uitstoot

“Cement is het klassieke bindmiddel voor beton, maar het belast ons milieu. Dat komt vooral omdat het wereldwijd zoveel gebruikt wordt”, zo vertelt Livia Tasco, projectmanager duurzaamheid bij Ebema. “Om één ton Portlandcement te produceren ontstaat er ook één ton CO2. Dit komt gedeeltelijk door de energie die nodig is om het kalksteen – waarvan cement gemaakt wordt – te verwarmen, maar grotendeels door de CO2 in het kalksteen die vrijkomt tijdens dit proces. Wanneer we beton maken met andere bindmiddelen, kunnen we het meest vervuilende ingrediënt flink verminderen. We berekenen de ecologische voetafdruk van onze producten en nemen de uitstoot van de cementproductie daarin mee. Onze Life Cycle-analyse (LCA) van Ebema kijkt nog veel breder en houdt ook rekening met bijvoorbeeld de herkomst van onze elektriciteit. Zo berekenen we hoeveel CO2 we uitstoten per vierkante meter product. Dat geeft ons een goede basis om mee te werken.”

Voor de Halters bij Kamp C noteren we 43% minder CO2-uitstoot per vierkante meter bestrating ten opzichte van de Halter in cementgebonden beton. Op een oppervlakte van 420 m² betekent dit dat er 3.507 kg minder CO2-uitstoot is. Ga je vergelijken met een standaard betonstraatsteen die niet waterpasserend is, en dus grotere betonmassa heeft, dan wordt de duurzaamheidswinst nog groter.

Waterpasserend én cementarm: dubbele ecologische winst

De Halter Classic is een waterpasserende betonstraatsteen uit het Eco Solutions-gamma. Hij heeft een bredere voeg waarlangs het regenwater in de bodem kan infiltreren. Het hemelwater stroomt niet meer weg en kan bijvoorbeeld de grondwatervoorraad voeden. Een vorm van slim verharden. “Nu we deze waterpasserende klinker ook in een cementarme versie kunnen maken, boeken we twee keer vooruitgang voor het milieu”, zegt Livia Tasco. “De juiste ondergrond en een correcte plaatsing zijn wel belangrijk om het maximum uit de waterpasserende klinkers te halen. Daarom bundelen we alle adviezen in onze plaatsingsvoorschriften.”

Ecobeton is niet één soort beton

“We onderzochten heel wat cementalternatieven binnen het URBCON-project”, zegt Marijke Aerts, projectverantwoordelijke van URBCON. “Groener beton is dan ook een gamma van verschillende soorten, afhankelijk van de klasse, de sterkte en de beschikbare reststromen. Bijvoorbeeld beton met minder cement of helemaal geen cement, zoals geopolymeerbeton. Maar ook beton met gerecycleerde toeslagstoffen of zelfs met gerecycleerd beton. Het is de kunst om de juiste ecobetonsoort toe te passen op de juiste plaats. En niet meteen naar klassiek beton als bouwmateriaal te grijpen.”

Een duurzame toekomst in beweging

“Ebema zoekt al een aantal jaren naar alternatieven. Daarom werken we samen met goede partners, zoals ResourceFull. Zij optimaliseren onze betonsamenstellingen. Geopolymeerbeton kan een deel van de oplossing zijn, al blijft een betonstraatsteen met cement op dit moment nog goedkoper. Beton met geopolymeren is trouwens niet nieuw. Het bestaat zelfs al meer dan duizend jaar, maar wordt nu weer actueel. Het is een goede piste in de omschakeling naar minder milieubelastende betonsoorten. Maar daarnaast blijven we zoeken naar andere alternatieven om duurzamer om te gaan met onze grondstoffen en onze omgeving”, besluit Frank Gendera, raadgevend ingenieur bij Ebema.

“Vandaag gebruiken we bij wijze van spreken hetzelfde cement voor een grote brug over een snelweg als voor de fundering van een paaltje in onze tuin”, gaat Wouter Crijns verder, zaakvoerder van ResourceFull. “Het is slimmer om cement of alternatieven toe te passen op basis van de technische eigenschappen die nodig zijn. En daarbij te kiezen voor de meest ecologisch verantwoorde optie. Los van alternatieve bindmiddelen voor beton zijn er ook andere ontwikkelingen: beton printen, het opvangen van CO2 en opnieuw verwerken in bouwproducten, alternatieven voor staalwapening, energie-efficiënte procestechnieken … Minder milieubelastende bouwtechnieken zullen niet afhangen van één oplossing, maar van een combinatie van verschillende innovaties. Afval verminderen, slim hergebruiken en CO2 reduceren zijn daarbij belangrijke gemeenschappelijke delers.”