Verwarming en koeling door een BEO-veld

Wat is een BEO-veld?

Jan Laga: “BEO staat voor boorgat-energie-opslag. Verticale boringen tot 150 meter diep worden in een raster geordend met een tussenafstand van 6 tot 7 meter en in elk boorgat worden 2 U-lussen aangebracht waarin een water-glycol (antivries) mengsel circuleert. Deze U-lussen worden dan met elkaar verbonden aan de oppervlakte via een collector. De warmteuitwisseling met de bodem gebeurt dus doorheen de buiswanden. Deze buizen zijn gemaakt van heel stevig materiaal en hebben een uiterst lange levensduur want zijn niet blootgesteld aan UV-licht of aan de elementen. Alle boringen met U-lussen en de verbindingscollector worden ‘BEO-veld’ genoemd.”

Hoe werkt het?

Jan Laga: “In de zomer wordt de bodem in het BEO-veld (gemiddeld ongeveer 12 °C) gebruikt om koelte naar de oppervlakte te brengen die dan gebruikt wordt om het gebouw te koelen.

Hierdoor zal de bodem geleidelijk aan enkele graden opwarmen. Wanneer er in het daaropvolgende stookseizoen warmte nodig is, zal de circulatie van water-glycol bodemwarmte naar de oppervlakte brengen. In de technische ruimte wordt met behulp van een geo-warmtepomp water geproduceerd op 40°C. Hiermee zal dan het gebouw verwarmd worden. Tijdens de winter onttrekken we dus warmte aan de bodem en zal deze hierdoor enkele graden afkoelen. Na de winter kan de cyclus herbeginnen tegen het volgende koelseizoen. Wanneer het systeem volgens de regels van de kunst is ontworpen en deskundig wordt uitgebaat, zal het energieverbruik erg laag zijn en zal de bodem mooi in balans blijven.”

Waarom gebruiken jullie dit thermisch energiesysteem in een circulair gebouw?

Jan Laga: “Zoals reeds uiteengezet is het principe van geothermie het hergebruik van zomerwarmte in de winter. Het netto verbruik van nieuwe energie is hierdoor maximaal gereduceerd. Ook de energiekost is derhalve erg laag. Vanzelfsprekend komen er geen fossiele brandstoffen meer aan te pas. Elektriciteit is het enige wat nodig is en deze zal zoveel als mogelijk met duurzame bronnen worden opgewekt. Dit is ook de kern van de gedachte rond circulair bouwen.”

Wat zijn de voordelen van ondiepe geothermie?

Jan Laga: “De belangrijkste voordelen van ondiepe geothermie zijn:

• Met grote voorsprong de laagste verbruiks- en onderhoudskosten; deze lage kosten laten toe de meer-investering van de boringen snel terug te verdienen.
• Geen grote warmtewisselaars met ventilatoren aan de buitenzijde van het gebouw zoals bij conventionele koelsystemen of lucht-water warmtepompen. Deze zijn esthetisch en akoestisch vaak storend.
• Gasloze systemen zijn mogelijk.
• Duurzame energie met zeer lage milieu-impact.
• Future proof: over enkele decennia is geothermie de standaard zoals nu reeds het geval is in diverse Europese landen.
• Binnenin het gebouw is de verdeling van warmte en koude geruisloos en zonder hinderlijke, horizontale luchtverplaatsingen (koude tocht).
• Grote positieve impact op EPB-score zodat vaak andere dure maatregelen (extra isolatie, speciaal glas, zonwering) minder nodig zijn.
• Technologie is volledig matuur / geen functioneringsrisico’s.
• Betere borging van de waarde van het gebouw in de toekomst.”

Wordt een BEO-veld vaak gebruikt in Vlaanderen? In welk soort bouwprojecten?

Jan Laga: “Geothermie wordt alom toegepast in Vlaanderen. Dit zowel voor particuliere woningbouw als voor grotere projecten zoals kantoren, collectief wonen, ziekenhuizen, commerciële centra ... De verstrengde bouwnormen betreffende isolatie / gebouwschil samen met de progressief warmere zomers doen de vereiste verwarmingsvermogens dalen en de vereiste koelvermogens stijgen. Nieuwe woningen zonder koeling hebben het risico van zomercomfortproblemen indien ze niet van koeling zijn voorzien bij aanvang. Geothermie is hiervoor veruit de beste oplossing.”

Hoelang duurt het om een BEO-veld aan te leggen?

Jan Laga: “De aanleg van een BEO-veld is - uiteraard afhankelijk van de grootte - een kwestie van enkele dagen tot weken en is goed inpasbaar in de planning van een bouwwerf. Een geothermiesysteem is niet of nauwelijks een factor die de bouwtijd langer maakt.”

Wat zijn de troeven van Tenerga in het circulair bouwproject? Hebben jullie al ervaring met circulaire gebouwen?

Jan Laga: “De belangrijkste troef van Tenerga in dit project is de uitgebreide ervaring met betrekking tot geothermie toegepast op gebouwen. Tenerga heeft nog maar weinig ervaring met circulaire gebouwen in het bijzonder.”

Was de keuze van ondiepe geothermie voor het project ‘t Centrum snel gemaakt? 

Jan Laga: “Voor een project van meer dan 1000 m2 is de keuze voor ondiepe geothermie bijna een no-brainer.  De laagst mogelijke CO2-footprint maakt het de meest ecologische oplossing maar het is meteen ook de meest economische oplossing. De bouwheer in dit project begreep snel dat de ontzorging die Tenerga aanbiedt waardevol is en dat de Total Cost of Ownership (installatiekost + operationele kosten over de levensduur) voor geo-klimatisatie gevoelig gunstiger is dan met om het even welk ander systeem.”