18 oktober 2022
Kamp C volgt als centrum voor duurzaam bouwen en innovatie in de bouw de trends in de bouwsector nauwgezet op. Dat de sector voor heel wat evoluties en uitdagingen staat, is voor iedereen duidelijk. Innovatie dringt zich op bij alle bedrijven in de bouw, zowel bij kleine als grote ondernemers. Niki Cauberg is hoofdadviseur van de afdeling Digital Construction van het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) en deelt graag met ons zijn inzichten over één van deze tendensen; de digitale en industriële evolutie die de bouwsector op dit moment doormaakt.
Wat is jullie grootste uitdaging momenteel?
Niki: “Er zijn vandaag al heel wat interessante technologieën beschikbaar voor de bouwsector. Denk maar aan BIM, virtual reality, augmented reality, scanners, artificiële intelligentie, drones, enzovoort. Het is nu vooral belangrijk om te tonen wat de mogelijkheden van de technologieën zijn. Vaak is er nog een drempel bij bedrijven om nieuwe technologieën te implementeren. Ze stellen zich de vraag of de technologie wel een verschil zal maken, of ze het wel echt nodig hebben. Maar zodra ze zich de technologie eigen hebben gemaakt, groeit de interesse en komt vaak het besef dat er nog heel wat mogelijkheden zijn. Sensibilisatie groeit daarom aan belang. Bedrijven moeten nog veel meer getriggerd en geïnformeerd worden. Zolang ze geen weet hebben van de mogelijke oplossingen die digitalisering kan bieden, zullen ze de stap niet zetten.”
Hoe passen jullie dit toe bij bedrijven?
Niki: “Nieuwe technologieën en digitale toepassingen moeten snel aangeleerd kunnen worden. Bouwbedrijven willen meteen aan de slag kunnen en snel resultaten zien. Het WTCB speelt hierop in door stap voor stap te werken en door demo's in te zetten. Ook kleine bedrijven en kmo's die nog (te) veel analoog werken, verdienen de nodige aandacht om met digitalisering aan de slag te gaan. Denk maar aan bijvoorbeeld offertes of facturen die manueel opgemaakt worden, het noteren van hoeveelheden en nacalculaties, of de communicatie met leveranciers. Het binnenbrengen van een aantal triviale digitale zaken in een bedrijf is vaak de eerste stap. Het heeft geen zin om meteen hoogtechnologische oplossingen voor te stellen als de basis niet mee is. Het goede nieuws is dat er meer en meer kant-en-klare oplossingen voorhanden zijn. De aanbodzijde van deze oplossingen en van de quick wins groeit.”
Wat is een belangrijke tendens op het vlak van innovatie in de bouwsector?
Niki: “BIM (Building Information Modelling, of het maken van digitale bouwmodellen) is één van de speerpunten in de bouwsector. Het beheren en uitwisselen van digitale informatie wordt steeds belangrijker, uiteraard bij zogenaamde “BIM-werven”, maar ook bij werven zonder BIM. Om dit verder te ontwikkelen vragen de voorlopers vooral meer gemeenschappelijke standaarden en begeleidingsdocumenten, bijvoorbeeld om tot goed gestructureerde modellen en data te komen. En dan gaat het niet over het schrijven van de software of de programmatie, maar vooral om makkelijker informatie van verschillende partijen te kunnen krijgen. In de bouwsector wordt er meer en meer ingezet op samenwerking, bijvoorbeeld in een bouwteam. Bij zo'n samenwerking is het belangrijk dat er een zelfde ‘taal’ wordt gehanteerd, dat er een soort van protocol kan worden uitgewerkt zodat de (digitale) informatie-uitwisseling op een vlotte manier kan gebeuren en partijen elkaar beter begrijpen. De samenwerking tussen aannemers en onderaannemers, maar ook met andere sectoren en overheden vraagt een bepaalde structuur, contracten, goede afstemming,… Er komt dus heel wat bij kijken.”
Kruisbestuiving
Bedrijven die al verder staan in een digitaal proces vormen daarbij vaak de inspiratie voor de vele kleine bedrijven, vaak onderaannemers, zodat die stap voor stap meegenomen kunnen worden in het proces en zelf kunnen ervaren welke voordelen digitalisering hen kan bieden. Zo kunnen kleinere bedrijven getriggerd worden door de digitaliseringssuccessen bij grotere spelers. De voorlopers hebben er overigens ook baat bij om hun kennis en hun processen te delen. Door op éénzelfde manier hun data te kunnen delen kunnen ze tot een efficiëntere samenwerking komen.”
Wat zijn de belangrijkste trends waar jullie als WTCB op inzetten?
Niki: “Er is nog heel wat werk aan de winkel. We zetten eerst en vooral samen met de partners in op een breed toepasbaar digitaal (BIM)kader waardoor elke partij beter weet hoe modellen en informatie op te bouwen en te structureren. We hebben het dan bijvoorbeeld over BIM-protocollen, modelleerrichtlijnen (“IDS” of “Information Delivery Specification”), classificatie, aangepaste meetcodes, etc. Bedoeling is dat partijen zoals architecten, studiebureaus, aannemers, of producenten niet telkens het warm water moeten uitvinden, maar gebruik kunnen maken van een set duidelijke richtlijnen, zodat ze op een gestructureerde, laagdrempelige manier hun eigen werkmethodes kunnen koppelen aan een breder digitaal systeem, waarbij de informatie-uitwisseling vlot verloopt.
Een ander belangrijk punt is de omslag van projectmatige processen naar bedrijfgebaseerde processen. Daarbij is er nood aan een goede koppeling met standaardisatie zodat informatie en gegevens makkelijk doorstromen tussen de partijen en over de werven heen, net omdat ze op dezelfde structuren zijn gebaseerd. Bijvoorbeeld vanuit een BIM-model een kostprijsberekening maken die meteen ook bestellingen kan plaatsen. Door hetzelfde systeem op meerdere werven toe te passen kom je tot een vloeiend proces.
Het procesbeheer kan ook beter en sterker. Hoe beter de bedrijfsbasis in orde is, hoe meer optimalisatie kan plaatsvinden. Digitalisatie is een manier om een proces beter te beheersen, controleren en problemen op te lossen. Denk maar aan beperktere faalkosten, betere afvalbeheersing, circulariteit bevorderen in een bouwproces, de toegankelijkheid verhogen of de logistiek optimaliseren. De toekomstige mogelijkheden zijn eindeloos!
En de sensibilisatie en adaptatie van bedrijven rond digitalisatie, dat blijft een hele belangrijke.”
Hoe pakken jullie dat concreet aan?
Niki: “We creëren samen met de voorlopers een kader dat zoveel mogelijk gestructureerd is, data-gedreven en gebaseerd op Europese principes en standaarden. BIM-georiënteerde bedrijven kunnen zich zo alvast perfect organiseren en verder kunnen ontwikkelen. Bij kleine bedrijven richten we ons vooral op sensibilisering. Zij moeten nog veel ontdekken, en dat vergt een stap-voor-stap aanpak. Tot slot zorgen we ook voor connectie tussen de koplopers en kleinere bedrijven. Zo kan die groep gebruik maken van laagdrempelige tools, zonder dat ze de complexiteit van de grotere bedrijven moeten ervaren.”
Hoe staat Vlaanderen/ België ervoor ten opzichte van andere landen?
Niki: “We zijn een goede middenmoter. Helaas nog geen koploper zoals bijvoorbeeld de Scandinavische landen, maar we zijn aan het versnellen en de achterstand aan het wegwerken. In sommige landen zien we een BIM-verplichting voor bepaalde werven, hetgeen uiteraard een snelle omwenteling meebrengt. Het werken met BIM verplichten, kan digitalisering echt in een stroomversnelling brengen. Maar verplichten betekent ook dat alle bedrijven mee moeten kunnen en dat kan sommige bedrijven ook in de problemen brengen, wat uiteraard niet de bedoeling is. Uit een recente bevraging blijkt wel dat veel grote aannemers hiervoor open staan. Maar los daarvan kan de overheid ook zorgen voor een sterke stimulans via eigen werven en acties, en zo een extra positieve impact in de komende jaren triggeren.”
Tegen welke moeilijkheden loop je nog aan?
Niki: “Er is een grote vraag naar profielen die digitalisatie onder de knie hebben of snel onder de knie kunnen krijgen. Aan deze profielen is een continu tekort en dit zou de komende jaren zeker een aandachtspunt moeten zijn voor opleidingsverstrekkers. Deze nieuwe profielen kunnen ook een opportuniteit zijn om mensen aan te trekken die voorheen geen interesse hadden in de bouwsector. De vijver waaruit gevist kan worden, kan plots ook veel groter worden. Zo kunnen er naast bouwkundigen bijvoorbeeld ook creatievelingen, IT’ers en mechanici actief worden in de sector. Om dit te stimuleren geeft WTCB ook demo's op scholen. Door het digitale aanbod nog intuïtiever te maken, kan ervoor gezorgd worden dat iedereen makkelijk kan worden ingeschakeld. Er hoeft geen tegenstrijdigheid te zijn tussen industrialisatie en digitalisatie enerzijds en scholingsgraad anderzijds.”
Cross-sectorale samenwerking
Niki: “Vanuit de IT- en technologiesector zal er sowieso een nauwe samenwerking zijn met de bouwsector de komende jaren. Maar, hoe meer je naar een digitale oplossing kijkt, hoe meer het gebruiksgemak primordiaal wordt, zeker als je de drempel zo laag mogelijk wilt houden. Dat biedt opportuniteit tot cross-sectorale samenwerkingen. De bouwsector is de afnemer of de gebruiker, de IT sector de leverancier, creatieve bureaus zetten in op de user experience en marketingbedrijven zorgen ervoor dat het geheel breed wordt ingezet.. Een tool die enkel correct is is niet voldoende, de eindgebruiker moet er ook mee kunnen en willen werken.”
Foto: Niki Cauberg (WTCB), copyright Kamp C
