25 september 2020
In de vorige blog gaf ik een kort overzicht van de circulaire economie dat bestaat uit twee cirkels: een biologische en een technische cirkel. De natuur is van zichzelf al circulair, dus daar hoef je in principe niet veel aan te doen. Behalve dan dat wij als mens die cirkel hebben verbroken en nu weer moeten gaan herstellen. De technische cirkel is een stuk complexer en bestaat uit een aantal cirkels die van binnen naar buiten lopen. In deze blog illustreer ik de werking van de technische cirkel aan de hand van een voorbeeld.
De technische cirkel staat hierboven afgebeeld. Je ziet daarbij dat er een aantal cirkels van binnen naar buiten lopen.
Walter Stahel, een van de grondleggers van de circulaire economie vatte de werking technische cirkel mooi samen: ‘Hoe kleiner de loop, hoe efficiënter het gebruik van producten. Met andere woorden: repareer niet wat niet kapot is, ga niet iets opnieuw maken wat gerepareerd kan worden, recycleer niet wat opnieuw gemaakt kan worden’.
De circulaire smartphone
De smartphone is op dit moment zo’n beetje de antithese van een circulair product. Ieder jaar wordt de markt overspoeld met nieuwe modellen en worden wij als gebruikers verleid tot het dumpen van ons huidige model en het aanschaffen van het nieuwste van het nieuwste. Maar hoe zou de levensloop van een circulaire smartphone er uitzien?
Het begint met het ontwerp van de circulaire smartphone. Je moet ervoor zorgen dat de smartphone slim wordt ontworpen zodat je later makkelijk onderdelen kunt vervangen en dat kwalitatief hoogwaardige onderdelen worden gebruikt die zo lang mogelijk meegaan. Vervolgens begint de gebruiksperiode. Omdat de kwaliteit van het product hoog is, werkt alles lange tijd prima. Gaat een onderdeel op een gegeven moment stuk, dan wordt het gerepareerd of vervangen. Daarna kan het weer een lange tijd mee.
Een volgende fase breekt aan als de smartphone door de gebruiker van de hand wordt gedaan maar feitelijk nog te goed is om het leven te beëindigen. Het product wordt verkocht of overgedragen aan een partij die ermee aan de slag gaat teneinde de levensduur te verlengen. De smartphone wordt dan helemaal uit elkaar gehaald en gecontroleerd, waarbij slecht werkende of versleten componenten worden vervangen door nieuwe. Het resultaat van dit proces levert een ‘refurbished’ smartphone.
Dat product kan als een goed werkend tweedehands apparaat nog weer een hele tijd mee met een nieuwe gebruiker. Als ook deze gebruiker de smartphone na verloop van tijd afdankt, dan wordt deze ontmanteld in losse componenten of onderdelen. De onderdelen worden stuk voor stuk beoordeeld. Sommige onderdelen zijn dan nog prima in orde en kunnen hergebruikt worden in andere nieuwe of refurbished smartphones. Het restant van de onderdelen dat niet meer bruikbaar is, wordt in afzonderlijke materialen gescheiden en hoogwaardig gerecycleerd tot grondstoffen voor een nieuwe reeks producten. In de ideale situatie maak je dan bij de productie van nieuwe smartphones uitsluitend gebruik van gerecycleerde grondstoffen en heb je geen nieuwe grondstoffen nodig. De hoogwaardige recyclage zorgt er tegelijk voor dat er nauwelijks afval wordt geproduceerd.
Modulair ontwerp
Het succes van de technische cirkel staat of valt met twee cruciale zaken: een modulair ontwerp van het product en een goede organisatie van het circulaire proces. Als het product is samengesteld uit afzonderlijke modules die goed op elkaar zijn afgestemd, dan kan het product gemakkelijk worden gedemonteerd en indien nodig opnieuw in elkaar gezet. Dit versnelt de processen van reparatie, refurbishment en ontmanteling van het product enorm. De eenvoudigste reparaties of vervangingen moeten door de gebruiker zelf kunnen worden gedaan.
Een tweede punt is dat de verschillende processen van de technische cirkel goed op elkaar afgestemd moeten worden. Het moet eenvoudig zijn om een reparateur te vinden als het product stukgaat, een refurbisher als de oorspronkelijke eigenaar van zijn product af wil en een partij die het product ontmantelt en recycleert als het product aan het eind van zijn levenscyclus is gekomen. Bij voorkeur kost het daarbij zo weinig mogelijk tijd en transportbewegingen om de volgende buitencirkel te bereiken.
Foto's: technische cirkel en smartphone
