28 november 2018
Demonteerbare gevels, afwerkingspanelen met velcro en technieken die verschillende functies aankunnen, bij de renovatie van acht studentenkoten paste de Vrije Universiteit Brussel een indrukwekkende reeks van circulaire bouwoplossingen toe.
Hoewel België bekendstaat als kampioen in het recycleren van bouwafval, groeit onze afvalberg alleen maar aan. Lijm, bepleistering en isolatieschuim zorgen ervoor dat bouwmaterialen niet herbruikbaar zijn. Hoewel de meeste materialen bij afbraak nog in goede staat zijn, belanden ze doorgaans bij het afval.
Hoe zorgen we ervoor dat wat we vandaag bouwen en renoveren over honderd jaar nog steeds mee kan evolueren, en niet – zoals vandaag vaak het geval is – integraal tegen de vlakte gaat? Het model van de circulaire bouweconomie biedt alvast een deel van het antwoord op deze vraag. Dankzij een slim ruimtelijk en structureel ontwerp krijgen gebouwen een verlengde levensduur. In plaats van onze materialen bij verbouwingen of afbraakwerken rechtstreeks richting afvalberg te sturen, gebruiken we de ‘afgedankte’ materialen als grondstoffen voor een volgend bouwproject.
8 studentenkoten
Maar wat met bestaande gebouwen? En verbouwingen? Het voorbeeldproject Circular Retrofit Lab wil op deze vragen een antwoord bieden. Dat eerste circulaire renovatieproject in België vormt acht studentenkoten in Elsene om tot een experimenteerruimte voor circulaire en veranderingsgerichte bouwconcepten.
Initiatiefnemer is de onderzoeksgroep van VUB Architectural Engineering aan de Vrije Universiteit Brussel, dat zich specialiseert in aanpasbare en omkeerbare bouwoplossingen die de bouwsector moeten verduurzamen. Ook Kaderstudio en Groep Van Roey bouwen mee aan het project.
Slim ontwerp
Alles begint bij een slim ontwerp. Door een vrije planindeling kan een gebouw makkelijk van functie wisselen en in de toekomst moeiteloos worden aangepast aan veranderende noden. “De hele ruimte moet snel en materiaalefficiënt verstelbaar zijn op het vlak van indeling, akoestiek, ventilatie en daglicht”, klinkt het. Zo hebben toekomstige verbouwers lagere renovatiekosten.
Het hele studentenverblijf werd daarom gestript, tot alleen de originele draagstructuur overbleef. Het Circular Retrofit Lab krijgt een nieuw jasje in de vorm van transformeerbare buitenmuren die voldoen aan de huidige comfortstandaarden en bestaan uit houten modules en een aluminium frame.
De technische kokers werden in de vier hoeken van het gebouw geplaatst. Momenteel hoeven er daar maar twee van te worden gebruikt. De overige twee kunnen later van pas komen, als het gebouw van functie verandert.
Circulaire wanden
Om ook in de toekomst zo weinig mogelijk materialen verloren te laten gaan, gebruikt het team van VUB Architectural Engineering verschillende circulaire oplossingen om de binnenkant van het gebouw vorm te geven. Zo worden afwerkingspanelen opgehangen met velcro en er wordt een droogbouwwand gemonteerd op kartonnen studs.
De volledig demonteerbare, ontdubbelde wanden, compleet met rubberdichtingen en uitneembare plint, zijn multifunctioneel. Ze delen niet alleen ruimtes in, maar zorgen er ook voor dat elektriciteit en leidingen soepel kunnen worden weggewerkt. Sanitaire problemen zijn op die manier snel en goedkoop op te lossen. De wanden bevatten zelfs boekenrekken of bureaubladen en kunnen na demontage ergens anders opnieuw worden opgebouwd.
De benedenverdieping van het Circular Retrofit Lab zal de komende tijd dienst doen als een permanent expo/lab over circulair bouwen. De eerste verdieping is een experiment op zich: de ruimte wordt omgevormd van coworkingplek naar ecologisch gastenverblijf naar pop-up studentenrestaurant …
Meer info: www.circularretrofitlab.be en https://www.bamb2020.eu/blog-crl/